Terapia monitorowana stężeniem leku we krwi

Cel TDM, to dopasowanie dawkowania tak, aby uzyskane stężenia leku mieściły się w zakresie terapeutycznym. Dzięki temu, ograniczymy możliwość wystąpienia działań niepożądanych lub efektów toksycznych, związanych z podaniem zbyt dużej dawki oraz ryzyko nieskutecznej terapii, gdy podana dawka okaże się zbyt mała.

Leki, których stężenie warto monitorować

Ponieważ prowadzenie farmakoterapii monitorowanej stężeniem leku we krwi, w praktyce klinicznej jest niemożliwe, do przeprowadzenia dla wszystkich leków, warto wiedzieć, które leki można rozważyć pod kątem wdrożenia TDM.

Są to leki, które:

wykazują większą zależność między stężeniem, a efektem leczniczym lub toksycznym niż zależność: podana dawka-efekt
są silnie działające i mają wąski indeks terapeutyczny oraz mają niewielką rozpiętość między stężeniem leczniczym, a toksycznym
wykazują dużą zmienność populacyjną stężeń osiąganych w organizmie po podaniu zwyczajowej dawki
nie mają proporcjonalnej zależności między podaną dawką, a osiąganym stężeniem
stosowane są w przypadku chorób zagrażających życiu
leki, które dają efekt terapeutyczny po długim okresie – np. kilka tygodni.

Przykłady leków, spełniających powyższe kryteria to m.in.:

cyklosporyna i inne leki immunosupresyjne, stosowane w celu zapobiegania odrzucaniu przeszczepu
cytostatyki
leki przeciwpadaczkowe
leki antyarytmiczne, szczególnie klasy I
niektóre antybiotyki, szczególnie wankomycyna i inne stosowane w terapii ciężkich zakażeń
leki pediatryczne
inne: np. lit, digoksyna, teofilina

Warto również wspomnieć, że należy rozważyć wdrożenie TDM także dla innych leków, w przypadku gdy pomimo stosowania tradycyjnych dawek, u pacjenta nie ma efektu terapeutycznego lub pojawiają się poważne działania niepożądane i efekty toksyczne, a także gdy lek daje interakcje z innymi, równocześnie stosowanymi lekami.

TDM może być korzystne również gdy pacjent cierpi na choroby mające wpływ na farmakokinetykę innych leków – np. niewydolność nerek, wątroby lub poważne dysfunkcje przewodu pokarmowego.

W populacji pediatrycznej oraz geriatrycznej, dochodzi do fizjologicznych zmian w farmakokinetyce leków i w tej sytuacji TDM może okazać się przydatne, aby zmodyfikować schemat dawkowania.

Czytaj także: Darolutamid – EMA zaleca rozszerzenie wskazań

Na czym polega terapia monitorowana stężeniem leku?

Aby rozpocząć terapię monitorowaną stężeniem leku we krwi, należy dobrać optymalny czas pobierania próbki, uwzględniając wartości biologicznego okres półtrwania leku w organizmie.

Należy pamiętać, że osiągniecie równowagi między procesami wchłaniania i eliminacji wymaga co najmniej 5 okresów półtrwania, a podanie kolejnej dawki leku powinno nastąpić w momencie, gdy w organizmie występuje minimalne stężenie terapeutyczne leku.

Czas pobierania próbek do analizy dla każdego leku będzie inny, uzależniony od okresu półtrwania oraz czasu potrzebnego do osiągnięcia stężenia terapeutycznego.

Stosowane metody analityczne powinny być szybkie i rzetelne, czułe, swoiste i optymalnie zautomatyzowane, co uprości przebieg badań.

Zaleca się metody wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC), fluorescencji w świetle spolaryzowanym lub testy immunoenzymatyczne.

Korzyści płynące ze stosowania terapii TDM

Chociaż terapia monitorowana stężeniem leku we krwi wydaje się trudna i pracochłonna, niesie ze sobą szereg korzyści – dla pacjenta oraz globalnie patrząc – pozwala zaoszczędzić środki finansowe.

Dzięki TDM, jesteśmy w stanie optymalnie dobrać dawkowanie leku dla pacjenta, a tym samym zwiększyć szanse na wyleczenie, unikając kosztownego leczenia zaostrzeń choroby lub opieki paliatywnej. Zaoszczędzi to również dobierania dawkowania metodą tzw. prób i błędów, co w wyjątkowych przypadkach może dla pacjenta skończyć się wystąpieniem poważnych objawów toksycznych lub nieskuteczną terapią, a tym samym ciężkimi objawami choroby podstawowej.

Czytaj także: Rodzaje żywienia dojelitowego – najważniejsze zasady rekomendacji

Źródła: