Gojenie rany jest wieloetapowym procesem, który jest bardzo długotrwały, wymaga dużego zaangażowania personelu medycznego oraz znacznych nakładów finansowych. W większości przypadków postępowania z gojącymi się ranami największe znaczenie przykłada się do wyboru właściwych opatrunków oraz antyseptyków a także zastosowania odpowiednich antybiotyków w ranach zakażonych. Elementem składowym leczenia jest także leczenie żywieniowe pacjenta. Badania wykazały, że u pacjentów niedożywionych występuje ryzyko przedłużonego gojenia ran czy powstawania ran przewlekłych. W szpitalach należy wykonywać przesiewową ocenę stanu odżywienia pacjenta. Umożliwi to w razie potrzeby jak najszybsze wdrożenie interwencji żywieniowej. Ponadto warto rozważyć dołączenie do odpowiednio zbilansowanej diety pacjenta środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego. Są one źródłem dodatkowej porcji białka w diecie oraz substancji o potwierdzonym, korzystnym wpływie na gojenie ran.
Proces gojenia ran
Gojenie się ran jest ważnym procesem fizjologicznym, który ma na celu utrzymanie ciągłości tkanek po urazie. Zazwyczaj jest procesem długotrwałym, a jego przebieg zależy od wielu czynników. Można w nim wyróżnić trzy następujące po sobie fazy.
- Faza zapalna (hemostazy) trwa do 72 godzin od zaistnienia urazu. Uszkodzenie skóry powoduje agregację płytek krwi, a następnie uwolnienie czynników chemotaktycznych i czynników wzrostu w celu wytworzenia skrzepu. Substancje te stanowią również rolę sygnałową dla komórek układu odpornościowego. Pojawiające się neutrofile i makrofagi usuwają zanieczyszczenia
rany oraz bakterie, umożliwiając jej gojenie. - Faza proliferacyjna trwa od kilku dni do paru tygodni. Charakteryzuje się pojawieniem się wielu komórek układu odpornościowego (fibroblastów, keratynocytów i komórek śródbłonka) oraz tkanki ziarninującej, bogatej w proteoglikany, kwas hialuronowy, kolagen i elastynę, która stopniowo zastępuje utworzony pierwotnie skrzep.
- Faza przebudowy (remodelingu), która może trwać, w zależności od rozległości urazu, kilka miesięcy, a nawet lat. Polega ona na zastąpieniu niedojrzałego kolagenu typu III w ranie bardziej trwałym kolagenem typu I. W trakcie tej fazy gojenia rany następuje stan równowagi pomiędzy apoptozą komórek a tworzeniem się nowych. Wszelkie zakłócenia tej fazy mogą prowadzić do nadmiernego gojenia ran (ich przerostu) lub tworzenia się ran przewlekłych.
Rana gojąca się dłużej niż 6–8 tygodni uważana jest za ranę przewlekłą. Staje się ona dużym wyzwaniem terapeutycznym, a także możliwą przyczyną powikłań ogólnoustrojowych, również
tych potencjalnie zagrażających życiu, takich jak infekcje bakteryjne i sepsa. Często to właśnie niedożywienie może opóźniać gojenie rany i prowadzić do powstawania ran przewlekłych,
pomimo stosowania nowoczesnych i często drogich metod opieki nad raną, takich jak opatrunki specjalistyczne nowoczesne antyseptyki, terapia podciśnieniowa gojenia ran.
Substancje specjalne w żywieniu chorych z gojącymi się ranami
Wzbogacanie diety chorego z ranami w specjalne substancje może znacznie przyspieszyć proces gojenia rany. Jednym z najlepiejpoznanych składników modulujących działanie układu
odpornościowego i wspierającego regenerację tkanek jest arginina. To egzogenny aminokwas, w warunkach fizjologicznych syntetyzowany w nerkach z cytruliny, powstający z kolei w cyklu przemian z glutaminy wchłoniętej w przewodzie pokarmowym. W warunkach stresu metabolicznego (sepsa, uraz tkanek) arginina staje się aminokwasem deficytowym. Arginina
metabolizowana jest do tlenku azotu (NO) na dwa sposoby: za pomocą arginazy-1 oraz podczas reakcji dezaminacji katalizowanej przez syntazę tlenku azotu (NOS). Skutkiem pojawienia się w tkankach tlenku azotu jest rozszerzenie naczyń, co zwiększa przepływ krwi, a tym samym pozwala na dopływ substancji odżywczych i ułatwia regenerację tkanek. Tlenek azotu obecny jest w tkankach w dużej ilości w trakcie fazy zapalenia i proliferacyjnej gojenia rany. Dodatkowo pozytywny wpływ argininy na poprawę gojenia rany polega również na jej udziale w procesie syntezy kolagenu. Badania wykazały, że w miejscu zranienia znajduje się podwyższony poziom metabolitów argininy (ornityny, cytruliny, nitratów i azotynów) oraz enzymów rozkładających argininę (arginazy-1 i arginazy-2). To potwierdza słuszność tezy o pozytywnym wpływie tego aminokwasu na proces gojenia rany i korzyściach z jego suplementacji.
Źródło:
magazyn Apteka Szpitalna.pl (numer 9)
https://posilkiwchorobie.pl/gojenie-ran/arginina-a-gojenie-ran-posilki-w-chorobie/
