Cel przeprowadzania koncyliacji
Koncyliację lekową, czyli proces w którym medyk współpracując z pacjentem dba o przekazanie dokładnej i pełnej informacji o farmakoterapii, przeprowadza się z kilku powodów.
Po pierwsze, dzięki niej możemy uniknąć błędów w farmakoterapii związanych z posiadaniem błędnych lub niepełnych informacji o zażywanych lekach przez pacjenta, zanim trafił na oddział szpitalny.
Ponadto, należy zdawać sobie sprawę, że spory odsetek pacjentów (nawet połowa) ma problem z przestrzeganiem zaleceń lekarskich i właściwym przyjmowaniem zapisanych leków (non-compliance). Koncyliacja lekowa daje szansę na uproszczenie schematu dawkowania albo poprawę komunikacji z pacjentem i wyjaśnienie mu zagadnień, z którymi dotychczas miał kłopot.
Czytaj także: Chronofarmakologia w lecznictwie szpitalnym – czy można poprawić efektywność terapii, zmieniając porę podania leku?
Dodatkowe interwencje farmaceuty
Oprócz podstawowych elementów koncyliacji, farmaceuta może rozszerzyć tą usługę o dodatkowe interwencje, wymienione poniżej:
- kontrola zasadności stosowania leku – aktualizacja, czy wciąż występuje wskazanie, na które zapisany był produkt leczniczy
- kontrola, czy nie występują interakcje lek-lek lub lek-pacjent i czy mają one znaczenie kliniczne, a także szukanie rozwiązań w jaki sposób unikać niekorzystnych interakcji
- identyfikacja działań niepożądanych oraz zgłoszenie ich do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych
- kontrola poprawności stosowanych dawek dla pacjentów obciążonych – np. niewydolnością nerek lub wątroby
- racjonalizacja antybiotykoterapii na podstawie profilu farmakokinetyczno-dynamicznego leku, zgodnie z wewnętrzną, szpitalną polityką antybiotykową
- zaproponowanie zmiany postaci leku (o ile jest to możliwe), aby ułatwić pacjentowi właściwe zażywanie leku
- przeprowadzenie edukacji pacjenta z zakresu prawidłowej obsługi inhalatorów, penów insulinowych, samodzielnego podawania iniekcji w formie ampułkostrzykawek, samokontroli poziomu cukru i ciśnienia tętniczego krwi lub sposobu przyjmowania leków
Kryteria doboru pacjentów
Ze względu na ograniczone możliwości, farmaceuta szpitalny nie jest w stanie przeprowadzić koncyliacji dla wszystkich hospitalizowanych.
Warto wprowadzić wewnętrzne procedury, regulujące kryteria doboru pacjentów do usługi.
Przykładowa lista pacjentów, znajduje się poniżej:
- pacjenci w wieku 65 lat lub starsi
- pacjenci przyjmujący co najmniej 5 różnych leków
- pacjenci z niewydolnością nerek/wątroby
- pacjenci, którzy są rehospitalizowani (nieplanowy powrót do szpitala w czasie krótszym niż 30 dni od poprzedniego wypisu)
- pacjenci przyjmujący:
- leki immunosupresyjne
- leki onkologiczne
- leki przeciwpadaczkowe
- leki przeciwpadaczkowe
- leki przeciwzakrzepowe
- leki na Chorobę Parkinsona.
Na jakim etapie hospitalizacji należy przeprowadzić koncyliację?
W zależności od tego, na jakim etapie hospitalizacji, farmaceuta przeprowadzi koncyliację lekową, poszczególne usługi różnią się niektórymi celami, które chcemy osiągnąć.
Koncyliacja na etapie przyjmowania pacjenta na oddział
Powinna zostać przeprowadzona jak najszybciej po przyjęciu – optymalnie do 24h. Dzięki temu ustalona zostanie pełna lista zażywanych leków przed przyjęciem do szpitala, co umożliwi kontynuowanie terapii oraz świadome wprowadzenie koniecznych zmian.
Jest to kluczowy etap i pozwala uniknąć błędów w farmakoterapii, związanych np. z zastosowaniem niewłaściwej postaci leku czy innych dawek lub pór przyjmowania.
Koncyliacja w trakcie hospitalizacji
To narzędzie okazuje się szczególnie przydatne w sytuacji, gdy pacjent przenoszony jest między oddziałami. Dzięki koncyliacji, zyskamy pewność, że nie doszło do niepotrzebnego wydłużenia terapii lekiem, który nie jest już wskazany lub pomyłki w zakresie realizacji poprzednich zaleceń.
Koncyliacja przed wypisem (lub tuż po) pacjenta ze szpitala
Ma na celu upewnienie się, że farmakoterapia w warunkach domowych będzie kontynuacją leczenia szpitalnego. Farmaceuta powinien upewnić się, że dokumentacja medyczna, którą pacjent otrzymuje, zawiera wszystkie dane o stosowanych lekach i wdrożonym leczeniu. To dobry moment na rozmowę z pacjentem i wyjaśnienie mu zasad prawidłowej farmakoterapii
Narzędzia ułatwiające przeprowadzenie koncyliacji
Ponieważ koncyliacja lekowa jest nową usługą i polscy farmaceuci muszą się jej dopiero nauczyć, warto skorzystać z gotowych narzędzi, przygotowanych przez doświadczonych szpitalników.
Na stronie Polskiego Towarzystwa Farmacji Klinicznej znajdziemy Standard koncyliacji lekowej wraz z przykładowym formularzem koncyliacji – listą kontrolną i tabelką na listę stosowanych leków.
Czytaj także: FDA zatwierdza pembrolizumab jako leczenie uzupełniające NDRP
Źródła:
- https://ptfk.pl/wp-content/uploads/2021/11/PTFK_standard_koncyliacji_lekowej_wydanie-I.pdf
- https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/42376
mgr farm. Anna Janaszkiewicz
