PONV oznacza w języku angielskim „postoperative nausea and vomiting”. Jest to jeden z najczęściej występujących oraz najbardziej nieprzyjemnych objawów, który obciąza pacjenta psychicznie oraz fizycznie. Dotyczy on od 8 do 92% pacjentów w okresie okołooperacyjnym. Odruch wymiotny jest jednym z licznych odruchów obronnych organizmu. Nudności i wymioty pooperacyjne definiuje się jako nudności i wymioty występujące w ciągu 24 godzin po zabiegu chirurgicznym. Są to dość częste powikłania pooperacyjne.
Co wpływa na częstotliwość wystąpienia wymiotów?
Istnieje wiele czynników, które wpływają na częstość występowania PONV. Należą do nic między innymi rodzaj i miejsce operacji oraz sposób a także leki stosowane w czasie znieczulenia i w okresie pooperacyjnym. Ponadto wpływ ma również technika znieczulenia czy stan zdrowia pacjenta przed zabiegiem oraz wiek i płeć. Istnieje narzędzie opracowane do oceny ryzyka rozwoju pooperacyjnych nudności i wymiotów. Jest to 4-stopniowa skala Apfel.
Głównymi czynnikami ryzyka, które znalazły się w skali Apfel są:
- płeć żeńska,
- masa ciała – im większa, tym częstsze,
- pacjenci, którzy przyjmują opioidy,
- pooperacyjne nudności i wymioty lub choroba lokomocyjna w wywiadzie,
- pacjent, który nie pali papierosów.
Badania dowiodły zależności pomiędzy występowaniem pooperacyjnych nudności i wymiotów a wiekiem pacjenta. Polega ona na tym, że im młodszy jest pacjent, tym ryzyko wystąpienia wymiotów jest większe. Ponadto wpływ na występowanie PONV ma czasu trwania zabiegu a także czas trwania znieczulenia.
Skutki występowania wymiotów pooperacyjnych
Wymioty czy nudności, które występują w okresie okołooperacyjnym są nie tylko obciążające dla pacjenta pod względem psychicznym. Ten mechanizm obronny organizmu niesie za sobą szereg konsekwencji, które wpływają na stan zdrowia pacjenta. Należą do nich między innymi:
- aspiracja treści żołądkowej, w konsekwencji może prowadzić do zachłystowego zapalenia płuc,
- ograniczenie leczenia przeciwbólowego,
- zaburzenia elektrolitowe, odwodnienie,
- opóźnione doustne przyjmowanie płynów, pokarmów i leków,
- uszkodzenie błony śluzowej żołądka.
Wymioty i nudności pooperacyjne – leczenie
W profilaktyce i leczeniu PONV stosuje się sześć klas leków. Są to leki antycholinergiczne, antyhistaminowe a także fenotiazyny, butyrofenony czy benzonidy oraz antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3. Profilaktyka wystąpienia wymiotów powinna by zastosowana u pacjentów, którzy znajdują się w grupie ryzyka. Pacjenci, u których nie istnieją czynniki sprzyjające wystąpieniu PONV nie wymagają zastosowania leków profilaktycznych, chyba że wymaga tego specyfika zabiegu.
Najczęściej stosuje się terapie wielolekową. Połączenie terapii ondasetronem wraz z droperidolem lub z dexametazonem oraz granisetronu z droperidolem lub dexametazonem przynosi znacznie lepsze efekty dla pacjenta.
Źródła:
https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/200903_AiR_008.pdf
