Przewlekła choroba nerek a klirens kreatyniny:
Klirens kreatyniny jest podstawowym badaniem czynnościowym nerek, które opiera się na pomiarze ilości substancji, która jest całkowicie oczyszczana przez nerki i wydalana z moczem w określonym czasie. Klirens endogennej kreatyniny to popularna metoda pomiaru GFR. Kreatynina jest produktem przemiany mięśniowej, który jest wydalany przez nerki. Dzięki temu, klirens kreatyniny może dostarczyć informacji o zdolności nerek do usuwania zanieczyszczeń z krwi.
Wzory obliczania wskaźnika filtracji kłębuszkowej (GFR)
W praktyce klinicznej, GFR jest często oszacowywany na podstawie stężenia kreatyniny w osoczu krwi przy użyciu wzorów matematycznych. Wzory te uwzględniają wiek, płeć, wagę oraz stężenie kreatyniny. Przykładowe wzory to wzór Cockrofta-Gaulta, skrócony wzór MDRD (Modification of Diet in Renal Disease) oraz wzór CKD-EPI (Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration), który jest obecnie zalecany.
Przewlekła choroba nerek- program lekowy z wykorzystaniem ketoanalogów aminokwasów
Przewlekła choroba nerek (PChN) stanowi istotny problem zdrowotny, prowadzący do utraty funkcji nerek i konieczności dializoterapii lub przeszczepu nerek. Program lekowy, oparty na ketoanalogach aminokwasów, stanowi innowacyjne podejście do leczenia pacjentów z zaawansowaną PChN. W ramach tego programu, farmaceuci kliniczni mogę odgrywać kluczową rolę w zapewnieniu bezpiecznej i skutecznej terapii oraz w monitorowaniu pacjentów, co przyczynia się do poprawy jakości życia i opóźnienia konieczności dializoterapii.
Program lekowy oparty na ketoanalogach aminokwasów jest dedykowany pacjentom z zaawansowaną PChN, którzy znajdują się w stadiach 4 i 5 schyłkowej niewydolności nerek. Program ten ma na celu opóźnienie konieczności rozpoczęcia dializoterapii oraz poprawę jakości życia pacjentów poprzez kontrolowane zarządzanie metabolizmem białek.
Czytaj także: Program lekowy dla pacjentów z wielotorbielowatością nerek
Przewlekła choroba nerek- terapia ketoanalogami aminokwasów
Ketoanalogi aminokwasów to pochodne aminokwasów, które po przemianie w organizmie dostarczają niezbędnych aminokwasów, minimalizując jednocześnie podaż azotu. U pacjentów z PChN, metabolizm białek jest zaburzony, co prowadzi do gromadzenia się toksycznych metabolitów azotowych. Ketoanalogi aminokwasów redukują produkcję mocznika poprzez ograniczenie zużycia azotu z aminokwasów, co pomaga w zmniejszeniu obciążenia nerek.
Interakcje lekowe
Podczas stosowania preparatu, konieczne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń dotyczących interakcji z innymi lekami oraz uwag dotyczących bezpieczeństwa.
- Interakcje z wapniem
Jednoczesne podawanie produktów leczniczych zawierających wapń może prowadzić do podwyższenia stężenia wapnia w surowicy krwi. Wartości wapnia w organizmie muszą być dokładnie monitorowane podczas stosowania ketoanalogów aminokwasów oraz innych leków zawierających wapń. - Interakcje z lekami zaburzającymi wchłanianie
Aby uniknąć zaburzeń wchłaniania substancji czynnych, nie należy przyjmować jednocześnie z ketoanalogami aminokwasów leków, które tworzą trudno rozpuszczalne związki z wapniem. Przykładowe grupy leków to tetracykliny, chinolony (takie jak cyprofloksacyna i norfloksacyna) oraz produkty lecznicze zawierające żelazo, fluor lub estramustynę.
- Wpływ na wrażliwość glikozydów nasercowych:
Stężenie wapnia w surowicy krwi ma wpływ na wrażliwość glikozydów nasercowych. Wiąże się z tym ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca. Jeśli ketoanalogi aminokwasów powodują wzrost stężenia tego pierwiastka w surowicy krwi to konieczne jest dokładne monitorowanie rytmu serca oraz objawów klinicznych pacjenta.
- Wpływ na stężenie fosforanów i wodorotlenku glinu:
Ketoanalogi aminokwasów przyczyniają się do zmniejszenia objawów mocznicy, dlatego podczas stosowania wodorotlenku glinu należy zmniejszyć dawkę̨ produktu leczniczego. Konieczne jest również kontrolowanie stężenia fosforanów w przypadku jednoczesnego stosowania produktu leczniczego z wodorotlenkiem glinu. Jony glinu związując się z jonami fosforanowymi wywierają negatywny wpływ na organizm.
Rola farmaceuty klinicznego w programach lekowych u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek
Farmaceuci kliniczni odgrywają istotną rolę w programie lekowym dla pacjentów z PChN. Ich wiedza farmakologiczna, umiejętności komunikacyjne i zaangażowanie w opiekę farmaceutyczną przyczyniają się do osiągnięcia celów terapeutycznych oraz zapewnienia bezpiecznego i skutecznego stosowania terapii.
- Ocena i monitorowanie pacjentów
Farmaceuci kliniczni są odpowiedzialni za ocenę stanu zdrowia pacjenta, uwzględniając jego historię medyczną i wyniki badań laboratoryjnych. Monitorują kluczowe parametry, takie jak stężenie kreatyniny, GFR oraz inne wskaźniki metaboliczne, aby ocenić skuteczność terapii i ewentualne potrzeby dostosowania dawek. Farmaceuta powinien monitorować i kontrolować stężenie fosforanów oraz wapnia.
- Edukacja pacjentów
Farmaceuci odgrywają istotną rolę w edukacji pacjentów na temat terapii oraz znaczenia przestrzegania diety ubogobiałkowej. Pomagają pacjentom zrozumieć, dlaczego terapia jest istotna dla ich zdrowia i jakie korzyści mogą przynieść. Farmaceuta sprawdza sposób przyjmowania leku i w razie konieczności przypomina o konieczności zażywaniu leku w czasie posiłku, co ma na celu zapewnienie prawidłowego wchłaniania i przemiany do odpowiednich aminokwasów.
- Zarządzanie Interakcjami Lekowymi
Współistniejące choroby i terapie lekowe mogą prowadzić do interakcji lekowych. Farmaceuci kliniczni analizują profil farmakologiczny pacjenta, aby uniknąć potencjalnych interakcji i dostosować terapię w razie potrzeby. W przypadku stosowania leków utrudniających wchłanianie informuje o konieczności zachowania co najmniej 2 godziny odstępu pomiędzy stosowaniem produktu leczniczego zawierającego ketoanalogi aminokwasów a powyższymi lekami. W przypadku stosowania digoksyny dopytuje o preparaty z wapniem, a także informuje o możliwości monitorowania stężenie leku we krwi.
- Monitorowanie Skutków Ubocznych
Farmaceuci kliniczni śledzą możliwe do wystąpienia działania niepożądane i reagują na nie w sposób szybki i skuteczny. Dzięki temu zapewniają pacjentom wsparcie i komfort w trakcie terapii.
- Edukacja żywieniowa
Spowolnienie rozwoju choroby nerek oraz zmniejszenie dolegliwości jest możliwe dzięki zastosowaniu odpowiedniej diety oraz farmakoterapii. Podstawą diety jest ograniczenie podaży białek. Zastosowana dieta nie powinna być niskokaloryczna, gdyż bez odpowiedniej ilości energii nie można bezpiecznie ograniczyć ilości białka w diecie. U pacjentów z PChN występuje zmniejszenie łaknienia, co w konsekwencji może zmniejszyć ilości przyjmowanego pożywienia. Farmaceuci kliniczni mogą dostarczyć pacjentom informacji na temat odżywczych preparatów niskobiałkowych typu Renilon 4,0, (produkt firmy Nutricia), które mogą ograniczyć ryzyko niedożywienia.
Udział w zespole multidyscyplinarnym
W ramach interdyscyplinarnego podejścia do opieki nad pacjentem z PChN, farmaceuci kliniczni współpracują z lekarzami, pielęgniarkami, dietetykami klinicznymi i innymi specjalistami, aby zapewnić kompleksową i zintegrowaną opiekę pacjentowi.
Zobacz także: Kolka nerkowa- jak farmaceuta może pomóc?
Podsumowanie
Farmaceuci kliniczni odgrywają kluczową rolę w programie lekowym opartym na ketoanalogach aminokwasów dla pacjentów z PChN. Ich rola obejmuje ocenę pacjenta, edukację, monitorowanie, zarządzanie interakcjami lekowymi, dostosowywanie terapii oraz wspieranie pacjentów w całym procesie leczenia. Dzięki ich zaangażowaniu i wiedzy, pacjenci mogą osiągnąć lepszą jakość życia oraz opóźnić konieczność rozpoczęcia dializoterapii. Interdyscyplinarna współpraca z innymi profesjonalistami zdrowia pozwala na skuteczną opiekę nad pacjentami z PChN i osiąganie najlepszych wyników terapeutycznych.
Autor: mgr farm. Zofia Zarzycka
