Farmaceuta w trakcie swojej praktyki zawodowej niejednokrotnie wchodzi w interakcję z przedstawicielami firm farmaceutycznych – producentów lub sprzedawców leków. Jednak granice tej interakcji nakreśla Prawo Farmaceutyczne. W Polsce istnieje również Ustawa o Zawodzie Farmaceuty.
Prawo Farmaceutyczne -zasady wykonywania zawodu
Przy analizie uprawnień i obowiązków farmaceuty należy się odwoływać do różnych dokumentów. W szczególności będzie to ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (t.j. Dz.U. 2016 poz. 1496 ze zm. – dalej „Ustawa o Izbach”) a także ustawa z dnia 6 września 2001 r. – Prawo Farmaceutyczne (t.j. Dz.U. 2017, poz. 2211 ze zm. – dalej „Prawo Farmaceutyczne”). Ponadto będzie to Kodeks Etyki Aptekarza Rzeczypospolitej Polskiej przyjęty uchwałą nr VI/25/2012 VI Krajowego Zjazdu Aptekarzy z dnia 22 stycznia 2012 r. (dalej „Kodeks Etyki”). Wskazane dokumenty wspólnie składają się na ustalenie zakresu i zasad wykonywania zawodu aptekarza.
„Art. 24 Kodeksu Etyki: Aptekarz zachowuje dobre obyczaje i dobrą praktykę apteczną w kontaktach z przedstawicielami przemysłu farmaceutycznego i nie angażuje się w działania mogące narazić autorytet zawodu lub zawieść zaufanie publiczne.”
Interakcja farmaceuty z producentami leków
Przy współpracy farmaceuty i podmiotu sprzedającego leki lub jego przedstawicieli należy wyróżnić kilka potencjalnych sytuacji. Po pierwsze, mogą to być bezpośrednie spotkania farmaceuty i przedstawiciela producenta lub sprzedawcy leków. Drugi przypadek to przyjmowanie materiałów promocyjnych lub innych produktów od sprzedawcy leków na rzecz własną lub szpitala, w którym pracuje. Kolejną sytuacją może być udział w spotkaniach, zjazdach lub konferencjach finansowanych lub współfinansowanych przez producentów leków. Ponadto, firmy farmaceutyczne mogą oferować aptekarzowi udział w reklamach skierowanych do odbiorców publicznych.
Spotkania farmaceuty z przedstawicielami producenta leków
Przepisy prawa nie zakazują wprost bezpośrednich spotkań pracowników apteki, w tym apteki szpitalnej, z przedstawicielami producentów lub sprzedawców leków. Wątpliwości budzą spotkania z potencjalnymi kontrahentami przed udzieleniem zamówienia, zakupieniem od nich leków. Zgodnie z Kodeksem Etyki „Aptekarz zachowuje dobre obyczaje i dobrą praktykę apteczną w kontaktach z przedstawicielami przemysłu farmaceutycznego i nie angażuje się w działania mogące narazić autorytet zawodu lub zawieść zaufanie publiczne”. Aby uniknąć wątpliwości co do charakteru spotkania, zasadnym byłoby zastosowanie się do poniższych zasad:
1. Spotkanie powinno zostać uprzednio omówione i zgłoszone przełożonemu lub bezpośrednio dyrekcji albo zarządowi szpitala.
2.Konieczne jest, by spotkanie odbywało się w siedzibie szpitala, a nie w siedzibie producenta leków lub miejscu trzecim (np. kawiarni itp.).
3.W miarę możliwości w spotkaniu, oprócz farmaceuty, powinien uczestniczyć inny pracownik.
4.Po spotkaniu należy stworzyć notatkę i przekazać ją przełożonemu.
Przyjmowanie prezentów od przedstawicieli producentów leków
Przedstawiciele producentów lub sprzedawców leków oferują różnego rodzaju artykuły – prezenty. Dopuszczalność przyjmowania tego typu prezentów została uregulowana w przepisach Prawa Farmaceutycznego.
Art. 58 ust. 1 Prawa Farmaceutycznego mówi : „Zabrania się […] reklamy produktu leczniczego polegającej na wręczaniu, oferowaniu i obiecywaniu korzyści materialnych. Jednocześnie zgodnie z art. 58 ust. 2 Prawa Farmaceutycznego zabronione jest również przyjmowanie tego typu prezentów”.
Dopuszczalne jest zatem przyjmowanie prezentów, pod warunkiem że spełniają one jednocześnie trzy warunki:
1)ich wartość nie przekracza 100 zł,
2)są związane z praktyką medyczną lub farmaceutyczną,
3)posiadają znak reklamujący daną firmę.
Ograniczenia co do wartości prezentu oraz konieczność posiadania przez niego oznaczeń producenta i związku z praktyką farmaceutyczną nie dotyczą darmowych próbek produktów leczniczych. Dopuszczalne jest wydawanie takich próbek przez sprzedawców lub producentów leków m.in. osobom prowadzącym obrót lekami. Należy pamiętać, iż reklama w tej formie nie dotyczy produktów leczniczych zawierających środki odurzające lub substancje psychotropowe. Próbka powinna zawierać Charakterystykę Produktu Leczniczego.
Udział w konferencjach, zjazdach, kongresach, wycieczkach i spotkaniach promocyjnych
Takie wyjazdy mogą stanowić reklamę leków, natomiast w niektórych przypadkach będzie to reklama niedozwolona przez prawo.
„Zabronione jest kierowanie do osób uprawnionych do wystawiania recept oraz osób prowadzących obrót produktami leczniczymi reklamy produktu leczniczego polegającej na wręczaniu, oferowaniu i obiecywaniu […] nagród, wycieczek oraz organizowaniu i finansowaniu spotkań promocyjnych produktów leczniczych, podczas których przejawy gościnności wykraczają poza główny cel tego spotkania oraz przyjmowanie takich świadczeń przez osoby, do których zostały skierowane” (art. 58 ust. 1 i 2 Prawo Farmaceutycznego)
Kampanie reklamowe a prawo farmaceutyczne
Prawo Farmaceutyczne przewiduje bardzo jasny zakaz prezentowania lub zalecania przez osoby posiadające wykształcenie farmaceutyczne produktów leczniczych w reklamach skierowanych do publicznej wiadomości (art. 55 ust. 1 pkt 1 i 2 Prawa Farmaceutycznego). Farmaceuta, który wbrew zapisom ustawy Prawo Farmaceutyczne, zdecydowałby się na udział w reklamie skierowanej do publicznej wiadomości, narusza zasady zawarte w art. 24 Kodeksu Etyki.
Źródło: magazyn AptekaSzpitalna.pl nr 07
https://www.nia.org.pl/akty-prawne/
