Takie substancje to między innymi arginina, glutamina, nukleotydy czy też wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 w postaci oleju rybiego, spośród których w żywieniu pozajelitowym zastosowanie znajduje glutamina i olej rybi, dostępne na polskim rynku jako odpowiednio Dipeptiven oraz Omegaven. Olej rybi jest także składnikiem złożonych emulsji tłuszczowych wykorzystywanych w żywieniu pozajelitowym, takich jak LIPIDem oraz SMOFLipid.
Ważnym pytaniem, na które poszukuje się obecnie odpowiedzi, jest stwierdzenie, dla których grup pacjentów jest przeznaczone żywienie immunomodulujące.
U chorych z ciężką posocznicą, ciężką niewydolnością wątroby lub nerek czy z niektórymi nowotworami diety immunomodulujące mogą być wręcz szkodliwe.
Glutamina – warunkowo niezbędny aminokwas
Glutamina jest aminokwasem warunkowo niezbędnym, tj. niezbędnym w takich sytuacjach klinicznych, jak zakażenia, zapalenia czy niedożywienie, gdyż w warunkach stresu katabolicznego jej zasoby z mięśni szybko się wyczerpują. Dzięki przemianie glutaminianu do proliny i glutationu wspomaga obronę przed stresem oksydacyjnym i pozytywnie wpływa na gojenie, ponadto dostarcza substratów do wątrobowej glukoneogenezy i syntezy nukleotydów komórek nabłonka układu pokarmowego, neutrofili i limfocytów.
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, takie jak kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA) znajdują się w stosunkowo dużych ilościach w oleju rybim. Podaż oleju rybiego powoduje modyfikację składu profilu kwasów tłuszczowych – EPA i DHA pojawiają się wśród tłuszczów osocza, płytek krwi, erytrocytów, leukocytów i w wielu innych tkankach. Poprzez wbudowanie się w te miejsca, kwasy te wpływają na właściwości fizyczne błon komórkowych, na szlaki sygnałowe komórki, czy też wreszcie zmniejszają produkcję eikozanoidów z kwasu arachidonowego, będących mediatorami zapalnymi i stanowią substraty do produkcji alternatywnych substancji, rezolwin o działaniu przeciwzapalnym.
Wpływ oleju rybiego na czynność układu odpornościowego nie został jeszcze dokładnie poznany, jednak badania wskazują, że jego podaż może zmniejszyć odsetek zakażeń, skrócić czas hospitalizacji na oddziałach intensywnej terapii i zmniejszyć śmiertelność w wielu grupach pacjentów.
Wątpliwości wokół immunożywienia
O ile sama idea dostarczenia organizmowi substancji, których w momencie ciężkiego urazu i stresu ten nie jest w stanie sam wyprodukować lub też potrzebuje go w znacznie zwiększonych ilościach jest w pełni zrozumiała, o tyle realizacja tego pomysłu przynosi często wiele wątpliwości i pytań, zarówno na etapie decyzji, dla których pacjentów substancje te mogą być korzystne, jakie dawki powinny być im podawane, jak i rozliczenia żywienia immunomodulującego z Narodowym Funduszem Zdrowia. Powodem tego ostatniego są pewne nieścisłości między stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu, definicją zawartą w Farmaceutycznych standardach sporządzania mieszanin do żywienia pozajelitowego i wreszcie samymi charakterystykami wymienionych produktów leczniczych.
Prawda jest jednak taka, że nadrzędną pozycję nad nimi ostatecznie mają możliwości metaboliczne pacjenta, i od każdej definicji można znaleźć wyjątki.
Piśmiennictwo
- Sobotka L. i in.; Podstawy żywienia klinicznego; Krakowskie Wydawnictwo Scientifica Sp. z o.o.; 2013
- Polskie Towarzystwo Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu, Standardy Żywienia dojelitowego I pozajelitowego, Krakowskie Wydawnictwo Scientifica Sp. z o.o. 2014
- Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne; Farmaceutyczne standardy sporządzania mieszanin do żywienia pozajelitowego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego; Krakowskie Wydawnictwo Scientifica Sp. z o.o. 2017
- Pertkiewicz M., Orawczyk T., Korta T., Definicje i opisy leczenia żywieniowego przekazane do Narodowego Funduszu Zdrowia; Postępy Żywienia Klinicznego; Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2007
Autor: mgr farm. Paulina Górniak
